Ebru Berra Alkan
Erken Cumhuriyet ile birlikte Ankara Türkiye’nin sanat gündemini belirleyen bir merkez olmakla birlikte, uzun yıllar süren geleneğiyle bir ekol oluşturmayı da başardı.
‘TİYATROLAR’
Başkent Ankara’da modern anlamda tiyatronun başlaması, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde gerçekleşir. Bu dönemde Türkiye’de müzik ve sahne sanatları ile ilgili iki kurum bulunmaktadır. Biri ‟Darül Elhan” yani konservatuar diğeri ise ‟Darülbedayi” yani şehir tiyatrolarıdır. 1923 yılında Türk Tiyatrosunu Himaye Cemiyeti başkentte kurulmuştur. Bu cemiyet ‟Milli Sahne” adlı topluluğu kuran Şadi Fikret ve arkadaşlarını Ankara’ya getirtmiştir. Sahne sıkıntılarına rağmen Şadi Fikret ve arkadaşları kısa süreliğine de olsa başkentte tiyatronun gelişimde önemli bir rol oynamışlardır.
1949 yılında kurulan Devlet Tiyatroları, tiyatronun gelişimi için atılan en önemli adımlardan biri olmuştur. Cevat Memduh Altar, Muhsin Ertuğrul, Cüneyt Gökçer, Ergin Orbey gibi isimler yönetici olarak burada görev yapmışlardır. Özellikle Devlet Tiyatroları’na bağlı olarak kurulan Küçük Tiyatro ile edebiyatımızda oyun yazarlığının gelişimi için elverişli bir ortam yaratılmıştır. Nahid Sırrı Örik, Oktay Rifat, Necati Cumalı, Sabahattin Kudret Aksal gibi yazarların oyunları burada oynanmıştır.
1949-1983 yılları arasında Devlet Tiyatrosu adıyla bir dergi yayımlanmıştır. Dergide kurumun faaliyetlerinin duyurulmasının yanı sıra birçok tiyatro eserine dair inceleme yazılarına da yer verilmiştir. Turgut Özakman, Metin And, Ahmet Kutsi Tecer, Adalet Ağaoğlu gibi önemli isimler dergide yazılarıyla yer almışlardır.
Kültür-sanatın da başkenti
1950’lerden itibaren Ankara’da pek çok aydın ve edebiyatçıyı etrafında toplayan özel tiyatrolar açılmıştır. Bunlardan biri masalar ve sandalyelerden oluşan farklı konseptiyle seyircisiyle buluşan ‟Meydan Sahne”dir. Kızılay-Sıhhıye arasında bir bodrum katında bulunan sahneyi Mediha ve Çetin Köroğlu kurmuştur. 1961 yılında Haldun Dormen’in yönettiği Zafer Madalyası adlı oyunda Sevgi Soysal da yer almıştır. Sahne günümüzde ‟Ankara Meydan Sahnesi” adıyla Atatürk Bulvarı No.61’de hala faaliyetlerini sürdürmektedir. Ankara’nın hatta Türkiye’nin en köklü özel tiyatrolarından biri olan ‟Ankara Sanat Tiyatrosu” 6 Aralık 1963 yılında Asaf Çiyiltepe ve arkadaşları tarafından kurulmuştur. O yıllarda ülkenin kültür-sanat gündemini Ankara belirliyordu. Ankara Sanat Tiyatrosu yüzlerce oyuncu, yazar, yönetmen, sahne tasarımcısı, sahne müzikçisi, teknisyenini yetiştirmiş bir okuldur ve Türk Tiyatro Tarihine bir mihenk taşı olarak yerleşmiştir. Asaf Çiyiltepe, Güner Sümer, Genco Erkal, Ergin Orbey, Rutkay Aziz gibi yönetmenlerin yanı sıra Osman Şengezer ve Yücel Tanyeri gibi sahne tasarımcıları ile Timur Selçuk gibi besteciler bu tiyatroda yer almışlardır. 58 yıl boyunca perdelerini İzmir Caddesi Ihlamur Sokak No.7’de açan tiyatro 6 Aralık 2020 yılında maddi yetersizliklerden dolayı kapanmıştır. Şu an faaliyetlerini Ankara Sanat Tiyatrosu Bilkent Sahnesi’nde gerçekleştirmektedir.
Tüm bu tiyatrolarda Ankara edebiyat çevresinin oluşturdukları birikimin yansımaları karşımıza çıkar.
Sevgi Soysal – Zafer Madalyası oyunundan
Ankara Meydan Sahne
Fotoğraf: Ozan Sağdıç
Ankara Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
Ankara Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
Muhsin Ertuğrul
Ergin Orbey
Cüneyt Gökçer